Elementy polityki zagranicznej PRL-u lat 1967-1982 w „Kapitanie Żbiku”
Polityka zagraniczna PRL omawianego przeze mnie okresu wiązała się bezpośrednio z kilkoma czynnikami. Determinowana była głównie przez linię polityczną Kremla, a przez to i reszty państw należących do bloku. Główną konsekwencją tych faktów był obowiązujący podział świata na dwa obozy: zachodni i wschodni. Istniejące między nimi różnice, oraz przejawiająca się w różnych dziedzinach życia rywalizacja wpływały na ich wzajemne stosunki. W polityce władz Polskich istotną rolę odgrywała Republika Federalna Niemiec. Mimo, iż od początku lat siedemdziesiątych stosunki polsko-niemieckie ulegały „normalizacji”, to kraj ten pozostawał na stałe obecny w propagandzie skierowanej przeciwko tak zwanym „obcym” (motyw ten powracał szczególnie w latach trwania silnych wewnętrznych napięć takich jak marzec 1968, kryzys 1976, czy stan wojenny). Występował w niej w charakterze kraju rewizjonistycznego, kontynuującego tradycje III Rzeszy i zależnego od Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Ataki na ten kraj były przez to jednoznaczne z wrogością wobec USA. RFN, bowiem uznawane było powszechnie za państwo służące interesom tego głównego konkurenta Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. W czasach wciąż trwającej Zimnej Wojny pojęcie „wroga” i „przyjaciela” było stale obecne w polityce zagranicznej krajów obu bloków. Polegało ono najczęściej na prostym rozróżnieniu odwołującym się do odwiecznego strachu przed wrogiem zewnętrznym i stereotypami narosłymi wokół tego zjawiska przez wieki istnienia ludzkości. W oficjalnej propagandzie istniały, zatem trzy podstawowe wartości jakie przypisywano państwom i narodom. Pierwsza, czyli „przyjaciele”, to Związek Radziecki wraz z państwami satelickimi (Bułgaria, Węgry, Czechosłowacja, etc.) oraz państwa, w których panował ustrój komunistyczny (Kuba) pod warunkiem, iż zachowywały przyjazne stosunki z ZSRR (Chińska Republika Ludowa). Do grupy tej zaliczały się także te narody, które były w trakcie walki o socjalizm/komunizm (państwa afrykańskie, azjatyckie, południowoamerykańskie). W grupie drugiej znajdowały się państwa „imperialistyczne” (RFN, USA, Wielka Brytania, etc.) oraz te, w których panował ustrój faszystowski (Hiszpania). W ostatniej grupie znajdowały się państwa „neutralne”, co oznaczało kraje demokratyczne, których rządy w danym okresie posiadały silne tendencje socjalistyczne (Francja, Dania). To właśnie na tego typu prostych schematach opierał się szkielet propagandy związanej z polityką zagraniczną kolejnych „ekip rządzących”.
Problem polityki zagranicznej pojawiał się także w komiksach tego okresu. Był on elementem fabularnym, który przemycał pewne wzorce myślenia na temat innych krajów i nacji, definiował pojęcia wrogów, sojuszników, a także stron neutralnych. Tworzył ściśle określony światopogląd tworzony poprzez sugestywne przykłady, ale także przez z pozoru nic nie mówiące wzmianki o konkretnych krajach czy narodach. Kwestie związane z polityką zagraniczną, a dokładniej stosunkiem, jaki powinni posiadać obywatele PRL do poszczególnych państw był niezwykle istotny z kilku ważnych powodów. Do najważniejszych należały chociażby fakt przekonania o istnieniu tak zwanego „wroga zewnętrznego”, dążącego do wewnętrznego rozkładu państwa, kwestie związane z pokojem na świecie czy też wzmocnienia sztucznie narzucanych więzi z narodowościami świata, których podstawą miały być wspólna ustrój i ideologia.
Dwa obozy, „zachodni” i „wschodni” wprzęgły, zatem w swą propagandę hasła i treści dość łatwo przyswajalne przez media, szczególnie te z założenia rozrywkowe. Nośnikiem tego typu treści stał się między innymi komiks, od zawsze zmuszony do bazowania na stereotypach i uniwersalnych wartościach. W przypadku, gdy je porzuca zmienia swego odbiorcę z masowego na zainteresowanego w ambitniejszym obcowaniu z tymże medium. Na język tej dziedziny sztuki bardzo łatwo przełożono pasujący do jego schematów podział na „dobro” i „zło” tak wyraźnie widoczny w wystąpieniach politycznych tamtych czasów. Pojawia się on w większości zaangażowanych politycznie tytułów z tamtych lat. Widać to na przykładzie historii zamieszczanych w „Relax-ie”, a także w dużej mierze w „Kapitanie Żbiku”. Seria ta ma szczególne znaczenie w szerzeniu treści propagandowych, gdyż przedstawiła ona (a raczej imitowała, gdyż bazowała głównie na mistyfikacji55) rzeczywistość fabularną lat 70-tych. Autorzy celowo odnoszą się do teraźniejszości, by nadać przedstawianym problemom aktualności i urealnić fikcyjne zderzenia, a przez to i propagandowe treści, jakie ze sobą niosą.
Podrozdzialy w tym rozdziale:
Wizerunek Niemiec zachodnich w „Kapitanie Żbiku”. Wcielenie imperializmu i faszyzmu
Stany Zjednoczone Ameryki Północnej – kraj nie do końca przemilczany
Kraje bloku – idea przyjaźni i braterstwa
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich – chlubna przeszłość okupiona wspólnym bojem
Kraje neutralne: Francja i Dania
Idea „powrotu do macierzy” w „Kapitanie Żbiku”
„Ślad wiedzie w przeszłość”, czyli funkcje obrazu II Wojny Światowej w „Kapitanie Żbiku”
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.